Print

Ninanais ng mga Ayta Mag-indi sa mga sitio Liplip, Kuyukut at Patal sa barangay Camias, Porac, Pampanga na pasiglahin ang pagtatanim ng mga katutubong binhi ng palay.

Ang mga katutubong palay ay maraming kapakinabangan na hindi makikita sa mga makabagong binhi. Ang mga katutubong palay ay maitatanim maging sa sa mga bundok at hindi kailangan ng irigasyon, pataba at pestisidyo. Makatutulong ang pagtatanim ng mga katutubong binhi sa seguridad ng pagkain katulad nang napatunayan ng mga ninuno noon. Hindi sila halos bumaba sa kapatagan para bumili ng pagkain.

Napili muna na magsimula sa anim na klase ng binhi: bebkel, kalibo, asusena, binundok, kinakaw, at kinampanya. Maputi ang mga ito; at mabango rin maliban sa binundok.

Ang bebkel ay may malaking butil na pabilog. Ang kalibo ay higit na mabango kaysa iba. Ang asusena ay may palapad na bigas. Ang binundok ay madaling itanim at alagaan. Maaring itanim sa mataas na lugar at kunting ulan lang ang kailangan, subalit mahina sa hangin. Ang kinakaw naman ay matibay sa hangin.

Akala ng mga Ayta Mag-indi na nawala na angĀ  mga katutubong palay. Mabuti na lang at may mga kasamang Ayta sa sitio Liplip na nagtago ng binhi ng bebkel sa kuweba bago pumutok ang Pinatubo. Gayundin may mga Ayta mula Villa Maria na nakapagdala ng palay ng binundok sa pagbakwet nila sa Magalang. Hindi nila binayo at kinain ang palay, bagkus itinago bilang magagamit na binhi.

Hinahanap ng mga Mag-indi Ayta ang mga iba pang katutubong binhi ng palay katulad ng binakayaw at pinili.

Ang mga Ayta sa 3 sitiong nabanggit ay nabuklod sa isang samahan upang mas mapasinop ang pagpapasigla ng muling pagtatanim ng mga katutubong palay. Nagbuklod sa isang samahan - PAPKED (Pamiudong Aytang Pali, Kultura buy Edukasyon), layon ng mga Ayta Mag-indi na maibalik at mapaunlad ang pagtatanim ng mga katutubong palay, mapagyaman ang kulturang Ayta, at maisalin sa mga susunod na henerasyon ang kaalaman sa mga katutubong pananim at kultura.

Ang samahan ay nagbabalak din na maprotektahan ang pakinabang ng mga Ayta mula sa mga katutubong binhi ng palay. Maipagbibili ang bigas sa mga tagapatag subalit hindi muna ang mga binhi.

Si Benny Capuno ay isang lider ng mga Ayta Mag-indi sa Camias, Porac, Pampanga. Kung may mga katanungan o komento tungkol sa lathalang ito, maaaring mag-email sa This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it..